ŚWIĘTY BENEDYKT Z NURSJI
(ok. 480 – 21 III 547)
Patriarcha Mnichów Zachodu i Główny Patron Europy
Święty Benedykt urodził się ok. 480 roku w rodzinie szlacheckiej w Nursji (dziś Norcia w Umbrii, Włochy). Nie zachowało się zbyt wiele świadectw pisanych dotyczących jego osoby. Podstawowym źródłem pozwalającym odczytać jego duchową sylwetkę jest napisana przez niego Reguła oraz pochodzący z końca VI w. Żywot autorstwa papieża św. Grzegorza I Wielkiego, zawartym w drugiej księdze Dialogów.
Według świadectwa św. Grzegorza, młody Benedykt został wysłany na studia do Rzymu. Widząc jednak zepsucie moralne i upadek intelektualny, zdecydował się przerwać studia i poświecić się modlitwie oraz życiu ascetycznemu. Przebywał najpierw w pustelni w okolicach Subiaco w środkowej Italii, gdzie pod opieką starszego mnicha prowadził życie pustelnicze. Po kilku latach został poproszony przez mnichów z pobliskiego klasztoru Vicovaro, aby został ich przełożonym. Gdy jednak po dość krótkim czasie część wspólnoty zbuntowała się przeciw niemu – odszedł z grupą wiernych sobie uczniów. Jego życie przypadło czas wielkiego kryzysu starożytnej kultury zachodnio-rzymskiej, zniszczonej w znacznym stopniu przez inwazję plemion barbarzyńskich z Północy i Wschodu. Pomimo tego w 529 roku założył klasztor na Monte Cassino, w miejscu dawnej pogańskiej światyni. Tam właśnie opracował nowy model wspólnoty mniszej, żądając od swoich uczniów potrójnych ślubów: stałości, zachowania obyczajów monastycznych i posłuszeństwa. Święty Benedykt uważał swoją Regułę za drogę dla początkujących, za szkołę służby Bogu, w której nie pragniemy narzucać niczego, co byłoby zbyt ostre lub surowe. Święty Benedykt zmarł 21 marca 547 roku wśród swoich uczniów, jak o tym opowiada antyfona odśpiewywana codziennie przez mnichów lubińskich po zakończeniu Komplety:
Stojąc w oratorium, Benedykt umiłowany Pana,
Ciałem i krwią Pańską zasilony,
na rękach uczniów mdlejące członki wspierając,
z ramionami wniesionymi ku niebu
wśród modlitwy oddał ducha.
I widziano go jak po drodze usłanej kobiercami
i oświetlonej niezliczonymi światłami wstąpił do nieba.
Reguła została następnie przyjęta przez wiele zachodnich klasztorów (do 1595 roku wykorzystywało ją ponad 100 zakonów). Jako mnich św. Benedykt był człowiekiem praktycznym, szczerym i prostym. Łączył w sobie wymagania dyscypliny z szacunkiem dla osoby ludzkiej. Było to spojrzenie – jak miało się potem okazać – daleko przerastające ramy czasu, w których przyszło żyć samemu Benedyktowi. Wspomniany już wyżej papież św. Grzegorz I Wielki tak ocenił św. Benedykta:
Musisz wszakże wiedzieć, iż sługa Boży, Benedykt, wśród tylu cudów, jakimi dał poznać się w świecie, zasłynął również swoją mądrością. Napisał bowiem Regułę dla mnichów wyróżniającą się jasnością sądów i przejrzystością sformułowań. Ktokolwiek zatem pragnie dokładniej poznać jego charakter i życie, odnajdzie bez trudu w owej Regule całą osobowość Mistrza, bo święty mąż nie mógł inaczej postępować niż sam nauczał.
W ramach uznania za ten nieoceniony wkład Patriarchy oraz jego naśladowców, mniszek i mnichów wszystkich wieków, papież św. Paweł VI 24 października 1964 roku podczas trwania Soboru Watykańskiego II ogłosił na Monte Cassino św. Benedykta Głównym Patronem Europy. Benedyktyni nie tylko głosili Dobrą Nowinę o Jezusie Chrystusie oraz przyczynili się do rozrostu Kościoła, ale wywarli niebagatelny wpływ na ukształtowanie się cywilizacji europejskiej, opierającej się na Ewangelii, prawdziwym humanizmie i wartościach obywatelskich.
